Drapieżniki

„Ssaki drapieżne” to określenie pochodzące z systematyki zwierząt. Odnosi się do ssaków zarówno lądowych, jak i wodnych, które należą do rzędu Carnivora i podgromady żyworodnych. Na hasło „drapieżnik” większości osób przed oczami staje lew albo tygrys. Jednak drapieżne zwierzęta świata to nie tylko ssaki — wyróżniamy także drapieżne ryby i ptaki. Czy sikorka, która wygląda jak przeciwieństwo drapieżnika, także może nim być?

Czym różni się drapieżnik od zwierzęcia drapieżnego? Jakie role ci łowcy odgrywają w przyrodzie? Odpowiadamy na pytania i przybliżamy ciekawe fakty o tych zwierzętach!

Wszystko, co warto wiedzieć o drapieżnikach

Drapieżniki wydają się bezwzględnymi zwierzętami, ale są bardzo istotne dla równowagi w środowisku. Selektywna kontrola populacji i utrzymywanie większej różnorodności gatunkowej ofiar to ich główne zadania. Duże drapieżniki (na przykład wilki) funkcjonują również jako gatunki parasolowe. Co to oznacza? Z jednej strony zapewniają pokarm również padlinożercom, a z drugiej dają jednocześnie miejsce do bezpiecznego funkcjonowania wielu innym gatunkom.

1. Drapieżnik to nie to samo co zwierzę drapieżne

Chociaż te nazwy są często używane zamiennie, musisz pamiętać, że drapieżnik to nie zawsze to samo, co ssak, ryba lub ptak drapieżny.

Jest to określenie obejmujące wszelkie osobniki, które żywią się mięsem innych zwierząt, w sposób bezpośrednio prowadzący do śmierci ofiary. Drapieżnictwo jest formą antagonistycznych zależności międzygatunkowych, i decyduje (choć nie wyłącznie) o rozmieszczeniu, zrównoważeniu i strukturach ekosystemów.
Inaczej ma się sprawa z określeniem „ssak drapieżny”. Pochodzi ono z systematyki biologicznej, która prezentuje się w następujący sposób:

• Domena: eukarionty
• Królestwo: zwierzęta
• Typ: strunowce
• Podtyp: kręgowce
• Gromada: ssaki
• Podgromada: żyworodne
• Infragromada: łożyskowce
• Rząd: drapieżne

2. Drapieżne są nie tylko ssaki

Myśląc o drapieżnikach, widzisz zazwyczaj obraz tygrysa, lwa lub niedźwiedzia. Drapieżcami są jednak nie tylko ssaki.
Drapieżniki wodne
Mięsem innych zwierząt żywią się również ryby. Występujące w Polsce drapieżniki wodne to:

• boleń;
• brzana;
• kleń;
• miętus;
• lipień;
• okoń;
• pstrąg potokowy;
• pstrąg źródlany;
• sandacz;
• sum;
• szczupak;
• węgorz.

Większość z nich w młodości odżywia się skorupiakami i mięczakami. Dla dorosłych ryb drapieżnych zdobyczami są również mniejsze ryby. Niektóre, takie jak kleń, są wszystkożerne.
Drapieżniki wśród ptaków

Ptaki drapieżne są w systematyce biologicznej znane jako szponiaste. Mają ostre i zakrzywione szpony, a także silny i haczykowaty dziób. Mogą mieć szare, brązowe lub czarne upierzenie. Osiągają nawet do 1,5 metra długości ciała. Samice tych ptaków są zazwyczaj większe od samców i zajmują się wysiadywaniem jaj.

Drapieżne zwierzęta pośród ptaków to:

• orlik grubodzioby;
• orlik krzykliwy;
• orzeł przedni;
• orzeł cesarski;
• jastrząb gołębiarz;
• sokół wędrowny;
• sęp płowy;
• krogulec;
• puchacz zwyczajny;
• płomykówka zwyczajna;
• myszołów zwyczajny;
• pszczołojad;
• kania ruda;
• rybołów;
• kobuz;
• gadożer;
• pójdźka zwyczajna;
• orzeł stepowy;
• pustułka zwyczajna;
• puszczyk mszarny;
• puszczyk uralski;
• bielik zwyczajny;
• sowa śnieżna;
• sóweczka zwyczajna;
• błotniak stepowy;
• orzełek afrykański;
• kondor kalifornijski;
• kondor królewski;
• kondor wielki;
• kania czarna;
• błotniak łąkowy;
• błotniak stawowy;
• błotniak zbożowy;
• raróg zwyczajny;
• myszołów włochaty;
• włochatka zwyczajna;
• aguja wielka;
• sowa jarzębata;
• drzemlik;
• sępnik czarny;
• ścierwnik;
• orzeł sawannowy;
• uszatka zwyczajna;
• orłosęp brodaty;
• sokół śniady;
• sęp długodzioby;
• kaniuk zwyczajny;
• sęp kasztanowy;
• raróg górski;
• krogulec krótkonogi;
• sekretarz;
• białozór;
• kobczyk zwyczajny;
• sokół siwy;
• sęp afrykański;
• sęp bengalski;
• orzełek włochaty;
• kazuar jednokoralowy;
• kazuar hełmiasty.

3. Ssaki drapieżne to nie tylko mięsożercy

Szczególnie duże drapieżniki mogą jawić się jako krwiożercze bestie, jednak rzeczywistość często jest dużo bardziej skomplikowana. Ciekawym przypadkiem jest szczególnie jedno zwierzę. Mowa tutaj o niedźwiedziu, który jest czasem nazywany „drapieżcą tylko z przymusu”. Ten ogromny ssak znacznie bardziej lubi pożywiać się owocami, a jeśli musi już spożyć mięso, zazwyczaj jest to padlina. Jeśli już inne zwierzęta okażą się jego ofiarami, będą to zapewne mrówki i larwy os.

4. W polskich Tatrach występuje 13 gatunków ssaków drapieżnych

W Polsce drapieżcy żyją przede wszystkim w Tatrach. Jeśli chcesz zobaczyć drapieżniki w innym miejscu niż ogród zoologiczny, to w naturze jest to możliwe właśnie w tych polskich górach. Co prawda nie jest to duże prawdopodobieństwo, ale lepiej jednak nie szukać spotkania z dzikim zwierzęciem. Jeśli już jednak do tego dojdzie, warto zachować spokój i dodatkowo nie prowokować drapieżcy.

Jakie zwierzęta można określić mianem polskich drapieżników? Te, które występują w Tatrach, to:

• Niedźwiedź brunatny (Ursus arctos) kiedyś występował w całej Europie, jednak w południowo-zachodniej części Starego Kontynentu został wytępiony.
• Wilki (Canis lapus) w przeciwieństwie do niedźwiedzi, to niemal stuprocentowi drapieżcy wyspecjalizowani. W Tatrach żyje do kilkunastu osobników.
• Lisy (Vulpes vulpes) żywią się właściwie wszystkim i chętnie korzystają z pokarmu pozostawionego przez ludzi.
• Żbik (Felis sylvestris), który może zmylić swoim wyglądem, ponieważ bardzo trudno jest go odróżnić od zdziczałego kota domowego.
• Ryś europejski (Lynx lynx) jest bardzo skryty, podobnie do żbika, jednak znacznie od niego większy. Zdobyczą tego europejskiego drapieżnika może stać się nawet owca.
• Kuna leśna (Martes martes) to drapieżne zwierzę. W polskich lasach można spotkać właśnie kunę leśną.
• Kuna domowa (Martes foina) jest bardzo podobna do kuny leśnej, żyje jednak w pobliżu ludzi.
• Tchórz zwyczajny (Mustela putorius) właściwie nie jest zaliczany do fauny tatrzańskiej, jako że zazwyczaj unika głębokich lasów i wysokich gór.
• Gronostaj (Mustela erminea)
• Łasica łaska (Mustela nivalis)
• Wydra (Lutra lutra)
• Borsuk (Meles meles)
• Jenot (Nyctereutes procyonoides) jest obcym gatunkiem. Pochodzi z Azji i występuje też w innych miejscach na świecie. Jenot stanowi zagrożenie dla polskiej fauny.

5. Drapieżniki kotokształtne i psokształtne

Ssaki drapieżne można podzielić również na dwa podrzędy, czyli kotokształtne i psokształtne. W skład tego pierwszego wchodzą:

• wszelkie koty;
• wiwerowate;
• hienowate;
• mangustowate.

Do psokształtnych zaliczają się zaś:

• psowate;
• niedźwiedziowate;
• lisy;
• szopy;
• łasice;
• płetwonogie.

Znasz już bliżej drapieżne. Niższa klasyfikacja, która została przedstawiona, prowadzi do ciekawych wniosków. Okazuje się, że nie każde zwierzę wyglądające jak drapieżnik rzeczywiście nim jest. Są także zwierzęta, które w powszechnej świadomości nie funkcjonują jako drapieżnicy, a ze swojej definicji nimi są.