Pies ratownik – jakie rasy psów nadają się na psy ratownicze?

Psy ratujące ludzi z opresji to częsty motyw w tekstach kultury. Warto jednak wiedzieć, że prawdziwe życie także obfituje w psich bohaterów, którzy potrafią ocalić ludzi z wielu groźnych opresji.Być może masz czworonoga jednej z ras, która ma szczególne cechy? Przekonaj się, jakie zwierzaki mogą ratować ludzkie życie w ekstremalnych warunkach. Przeczytaj o nich!

Pies ratownik – historia psich ratowników

Pierwszymi psami lawinowymi były bernardyny. Te duże, masywne i jednocześnie łagodne zwierzęta hodowano w klasztorze na Przełęczy Świętego Bernarda w Alpach. Z czasem mnisi zaczęli wypuszczać je na górskie szlaki, aby znajdowały tam zagubione osoby. Ówczesne bernardyny nie przechodziły żadnych szkoleń. Do dzisiaj nie ma pewności, skąd psy te wiedziały, jakie dokładnie ma być ich zadanie.

Czym dzisiaj zajmują się psy w ratownictwie?

Dzisiaj rasy psów ratowniczych wykorzystywane są w różnych obszarach. Mowa tu między innymi o:

• ratownictwie wodnym;
• poszukiwaniu zwłok;
• poszukiwaniu zaginionych osób w terenach niezabudowanych;
• poszukiwaniu ludzi w ruinach zawalonych budynków;
• poszukiwaniu zaginionych po przejściu lawiny (zwierzęcych ratowników ma w swoich szeregach np. GOPR).

O wypowiedź poprosiliśmy Panią Anitę Brzeszczewicz z portalu ratownikmed.pl, aby opowiedziała, jak w jej codziennej pracy pomagają psy ratownicze:

Nazywam się Anita Brzeszczewicz i jestem ratownikiem medycznym. W mojej codziennej pracy psy ratownicze są nieocenioną pomocą, zwłaszcza podczas poszukiwań zaginionych osób, gdy potrafią wykorzystać swój wyjątkowy zmysł węchu do szybkiego namierzenia poszukiwanej osoby. Dzięki wyszkoleniu, które otrzymują od swoich przewodników, psy te są w stanie pracować skutecznie zarówno w trudnych warunkach terenowych, jak i w sytuacjach wymagających szczególnej koordynacji i współpracy z zespołem ratowniczym.

Anita Brzeszczewicz – ratownik medyczny aktywnie udzielający się na portalu ratownikmed.pl

Pies ratownik wodny i lądowy

Pies ratownik to według definicji zwierzak, który odbył szkolenie uprawniające go do realizowania prac ratowniczych. Ta nieco sucha definicja kynologiczna w istocie zawiera w sobie bardzo istotną informację. Czworonożny ratownik musi bowiem przejść specjalne przeszkolenie. Nawet jeżeli zwierzak ma wiele pożądanych cech, bez nauki nie będzie w stanie wykonywać swoich obowiązków prawidłowo. 

O jakich obowiązkach mowa? Psy ratownicze można podzielić na dwie główne grupy:

• te, które pracują w wodzie;
• te, które pomagają ludziom na lądzie. 

Pies ratownik wodny to zwierzak przeszkolony do pomagania osobom tonącym i zagubionym w wodzie. To jednak nie wszystko. W niektórych przypadkach do obowiązków psów należy między innymi holowanie do brzegu zepsutego sprzętu pływającego. 

Z kolei psy, które pracują w ratownictwie na lądzie pełnią służbę w wielu rozmaitych dziedzinach. Najczęściej poszukują osób zaginionych w terenie. 

Pies ratownik działa też pod powierzchnią

Istnieje jednak osobny podział zwierząt, które pomagają odnaleźć ludzi pod powierzchnią ziemi. Wyróżniamy więc:

• psy lawinowe – przeszkolone specjalnie do poszukiwania osób przysypanych śniegiem. W tym wypadku najczęściej wykorzystuje się rasy wykazujące naturalną odporność na niskie temperatury i trudne warunki atmosferyczne; 
• psy gruzowe – pomagają odnaleźć osoby zaginione w zawalonych budynkach. Działa też w miejscach, które ucierpiały pod wpływem katastrofy naturalnej, np. trzęsienia ziemi, huraganu czy tornada. 

Taki pies ratownik tropi osoby potrzebujące pomocy, używając doskonałego węchu. Zwierzę jest w stanie wskazać, kiedy intensywność zapachu się wzmaga, a tym samym podążać tym tropem aż do ofiary. 

Cechy dobrego psa ratowniczego

Pies ratownik musi być zwierzęciem stabilnym i pewnym siebie. Jest to więc zwierzak, który nie tylko ma za sobą szkolenie z posłuszeństwa, lecz także nie sprawia problemów behawioralnych. Z zawodu psiego ratownika wykluczają cechy takie jak lękliwość, agresja (na każdym tle), wrażliwość na bodźce czy nadpobudliwość. Te pierwsze, czyli pożądane cechy, bardzo często można przyporządkować do poszczególnych ras. Nadal jednak psy muszą być wspierane przez doświadczonego trenera. 

Wszystkie psy mogą poszczycić się zmysłem powonienia, który jest zdecydowanie lepszy od ludzkiego. Nie każdy zwierzak może jednak zostać poszukiwaczem, czy ratownikiem. Do pełnienia tej funkcji konieczny jest pakiet cech szczególnych. Jakie umiejętności muszą mieć psy ratownicze? Rasy, które mają większe predyspozycje od innych, wykazują się nie tylko odwagą.

Przy rekrutacji na poszukiwaczy cenione są także:

• stabilność;
• odpowiednia budowa ciała;
• chęć do pracy i nauki.

Pies ratownik – jakiej rasy powinien być?

Nie da się ukryć, że w poszukiwaniu ofiar katastrof i zaginięć wymagane są bardzo konkretne umiejętności. Właśnie dlatego szkolone w tym kierunku psy zwykle muszą mieć zestaw konkretnych cech (fizycznych i psychicznych). O jakich cechach mowa? Są to: 

• stabilność emocjonalna;
• brak agresji w stosunku do człowieka;
• odwaga;
• mocna postura, która pomaga przetrwać w trudnych warunkach

Jakie zwierzęta służą najczęściej pomocą jako psy ratownicze? Rasy, które można wymienić, to:

• labrador retriever;
• flat coated retriever;
• golden retriever;
• owczarek niemiecki;
• owczarek belgijski malinois;
• owczarek belgijski groenendael;
• owczarek belgijski tervueren;
• owczarek szkocki collie;
• border collie;
• hovawart;
• airedale terrier;
• seter szkocki Gordon;
• sznaucer średni;
• sznaucer olbrzym;
• terier walijski;
• terier irlandzki;
• foksterier;
• owczarek szetlandzki (sheltie).

Jak już wspomnieliśmy, wybitne cechy charakteru i eksterieru mogą być przesłanką do przyznania psu uprawnień ratowniczych w zasadzie niezależnie od rasy.

Rasy psów predysponowane do poszczególnych typów ratownictwa

W każdej dziedzinie ratownictwa prym wiodą inne rasy:

• ratownictwo terenowe – w poszukiwaniu osób zaginionych biorą udział psy o doskonałym węchu, dużej inteligencji i ogromnej chęci do pracy z człowiekiem. Nie bez znaczenia są także gabaryty onków. To psy silne i duże, ale jednocześnie na tyle zwinne, że radzą sobie w każdej trudnej sytuacji;
• ratownictwo wodne – do ratownictwa wodnego szkolony jest pies ratownik, który ma naturalny pociąg do wody. Ze względu na trafiającą się czasem konieczność holowania dużych pojazdów, do tych zadań wykorzystuje się najczęściej psy duże i silne, np. nowofundlandy czy landseery. W ratownictwie wodnym sprawdzają się jednak także golden retrievery;
• ratownictwo górskie i gruzowe – w tej dziedzinie potrzebne są psy, które wyróżniają się nie tylko doskonałym węchem, lecz również dużą siłą i odpornością na trudne warunki atmosferyczne. Doskonałym psem ratownikiem lawinowym jest bernardyn. Pod gruzami ludzi szukają także berneńczyki, a w przypadku, kiedy warunki atmosferyczne nie są bardzo trudne – border collie. 

Czy predyspozycje to wszystko, co musi mieć pies ratownik?

Czy to oznacza, że psem ratownikiem nie może zostać kundelek? Rodowód FCI nie jest biletem wstępu na szkolenie z ratownictwa. W wymienionych wyżej dziedzinach bardzo dobrze sprawdzą się także psy w typie rasy. Konieczne jest jednak spełnienie wymienionych wyżej warunków koniecznych do pełnienia tej ważnej funkcji. 

Szkolenie psów ratowniczych

Najważniejszym czynnikiem kwalifikującym psa ratownika do pracy jest szkolenie. Warto zaznaczyć, że przechodzi przez nie zarówno pies, jak i jego przewodnik. Samo szkolenie musi mieć miejsce w profesjonalnym ośrodku, który ma kwalifikacje do wystawiania odpowiednich licencji. Powinieneś wiedzieć, że:

• pierwszym etapem jest test kwalifikacyjny. To moment, w którym następuje weryfikacja, czy pies ma cechy które sprawiają, że będzie dobrym ratownikiem. Warto zaznaczyć, na tym etapie ocenie podlega także przewodnik. 
• samo szkolenie nie jest szczególnie trudne, jednak trzeba nastawić się na to, że podczas jego trwania będziesz musiał wygospodarować sobie przynajmniej dwadzieścia wolnych godzin w tygodniu;
• w tym czasie pies rozwija kondycję, spaceruje po bardzo różnych terenach i wykonuje powierzone mu zajęcia. Na uzyskanie licencji trzeba poczekać dwa lata. 

Jeżeli zastanawiasz się, czy udać się ze swoim zwierzakiem na kurs, musisz mieć pełną świadomość, że pies ratownik będzie musiał pozostawać w pełnej dyspozycji i dobrej formie aż do emerytury. Właśnie dlatego opiekunami takiego zwierzaka zostają najczęściej osoby, które same na co dzień zajmują się ratownictwem. Jest to bowiem w zasadzie styl życia, który wymaga ciągłych treningów i doskonalenia się zarówno od psa, jak i od jego przewodnika. Masz psa rasy, którą wymieniliśmy w artykule? Pamiętaj, że droga, którą musi przejść (razem z tobą), by zostać psem ratownikiem, jest długa i wymagająca.

Podsumowanie

Często kluczową rolę w ratowaniu ludzkiego życia w wielu okolicznościach odgrywają psy ratownicze. Rasy, spośród których wybiera się poszczególne osobniki, są bardzo zróżnicowane. Najważniejsze są ich odpowiednie cechy fizyczne i psychiczne. Niezwykle istotne jest oczywiście szkolenie, przez które musi przejść także przewodnik psa ratowniczego.